Τι αλλάζει στην αυτοδιοίκηση

▅ Εντός ενός έτους η μείωση των δήμων σε 380-430 και η μετατροπή των περιφερειών σε αυτοδιοικητικές μονάδες τρίτου βαθμού

▅ Δ. ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2009

Σε περίπου έναν χρόνο και πάντως πριν από τις δημοτικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2010, ο διοικητικός χάρτης της Ελλάδας θα είναι εντελώς διαφορετικός, σε περίπτωση βεβαίως που καταστεί τελικά πράξη το πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος το οποίο αποβλέπει σε μια «νέα αρχιτεκτονική για το κράτος». Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Ι.Ραγκούσης προχώρησε άμεσα στη συγκρότηση Επιστημονικής Επιτροπής με επικεφαλής τον συνταγματολόγο κ. Δ. Τσάτσο, ο οποίος ορίστηκε και σύμβουλος του υπουργού, με σκοπό να ολοκληρώσει το εγχείρημα της διοικητικής αναδιάρθρωσης της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι οι δήμοι από 1.034 που είναι σήμερα, θα μειωθούν σε 380-430 και οι περιφέρειες της χώρας, αν και δεν έχει αποφασιστεί ακόμη ο ακριβής αριθμός τους, θα αποτελέσουν αυτοδιοικητικές μονάδες τρίτου βαθμού, καθώς οι περιφερειάρχες και τα Περιφερειακά Συμβούλια θα εκλέγονται με άμεση και μυστική ψηφοφορία.

Το κυβερνών κόμμα, κατά τα άλλα, έχει να υπερβεί μια σειρά εμπόδια. Ο κ. Ραγκούσης, κατ΄ αρχάς, μιλώντας προσφάτως προς τους δημοσιογράφους εκμυστηρεύθηκε ότι στο υπουργείο βρήκε «καμένη γη» γύρω από το θέμα της διοικητικής μεταρρύθμισης. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι η πρώην ηγεσία του υπουργείου ήθελε με κάθε τρόπο να αποφύγει αυτή την «καυτή πατάτα» και είχε αφήσει το όλο εγχείρημα στην ΚΕΔΚΕ η οποία είχε κληθεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.

Η τακτική πάντως που έχει επιλέξει η σημερινή κυβέρνηση είναι εντελώς διαφορετική. Αυτό διεφάνη και από την πρώτη συνεδρίαση της Επιστημονικής Επιτροπής που αποφάσισε τα εξής: Πρώτον, να αποδεχτεί ως βάση για τη χωροταξική ανακατανομή των δήμων τη μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, που αναθεωρήθηκε έπειτα από σχετική διαβούλευση με τις Τοπικές Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων, ο αριθμός των νέων δήμων ανέρχεται σε 392. Ο αριθμός αυτός όμως εκτιμάται ότι θα αλλάξει, αλλά σε καμία περίπτωση οι νέοι δήμοι δεν θα υπερβούν τους 430. Δεύτερον , αποφασίστηκε η Επιτροπή να επικεντρώσει το έργο της στην «ενδοδημοτική αποκέντρωση» που θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια της μεταρρύθμισης. Και αυτό γιατί διαπιστώνεται ότι «μετά τον “Καποδίστρια 2” οι δήμαρχοι καθίστανται πολιτικά πανίσχυροι αλλά θεσμικά θα πρέπει να περιοριστεί ο ρόλος τους με την αντίστοιχη ενίσχυση των διαμερισματικών συμβουλίων που θα απαρτίζουν τους νέους δήμους». Από τις αποφάσεις που θα ληφθούν θα εξαρτηθεί και το εκλογικό σύστημα που θα ισχύσει στις προσεχείς εκλογές μετά και την κατάργηση του 42%.

Ο δεύτερος σκόπελος που θα πρέπει να υπερβεί ο υπουργός Εσωτερικών έχει σχέση τόσο με τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών όσο και με τα οικονομικά των δήμων. Η εκτίμηση που επικρατεί είναι ότι ορισμένες- έστω και μεμονωμένες- αντιδράσεις θα υπάρξουν, αλλά δεν κρίνονται ικανές να ανατρέψουν τη μεταρρύθμιση με δεδομένο ότι η κοινωνία έχει αποδεχτεί πλέον την αναγκαιότητά της.

Το τρίτο εμπόδιο έχει σχέση με τον αριθμό των νέων περιφερειακών αυτοδιοικήσεων. Τούτο γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν αποδέχεται τη μετακίνηση ή το «σπάσιμο» των 13 ΠΕΠ που έχουν συσταθεί για το Δ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο. Το επικρατέστερο σενάριο είναι να διατηρηθούν οι υφιστάμενες περιφέρειες, με εξαίρεση την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, οι οποίες θα μετατραπούν σε Μητροπολιτικές Διοικήσεις.