Η άποψη «πρώτα η τόνωση της οικονομίας με δημόσιες επενδύσεις και μετά η λήψη μέτρων εξυγίανσης» κερδίζει έδαφος μεταξύ των «27», παρά τη σθεναρή αντίσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Βέβαια, κανείς δεν μιλά για αναθεώρηση ή κατάργηση του Συμφώνου Σταθερότητας, ωστόσο όλοι επισημαίνουν πως δεν επείγει προς το παρόν η κατά γράμμα εφαρμογή του. Πρωταγωνιστές, ο γάλλος πρόεδρος Ν. Σαρκοζί και η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ.
Ο πρώτος επανέλαβε στη σύνοδο κορυφής ότι αυτό που προέχει τώρα είναι η τόνωση της οικονομίας, ενώ η δεύτερη αποφάσισε ήδη φοροαπαλλαγές 24 δισ. ευρώ, με το έλλειμμα της χώρας της να υπερβαίνει το όριο του 3% του ΑΕΠ.
Αλλη ένδειξη ότι το δίδυμο Σαρκοζί-Μέρκελ «πέρασε» τη θέση του στη σύνοδο κορυφής; Στα συμπεράσματα των «27» δεν υπάρχει ρητή δέσμευση για λήψη μέτρων από το 2011, με στόχο την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών τους. Στο κείμενο των συμπερασμάτων αναφέρεται απλώς ότι «είναι ανάγκη να εκπονηθεί συντονισμένη στρατηγική εξόδου από τις τονωτικές πολιτικές, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Οι 27 ηγέτες καλούν το Συμβούλιο και την Επιτροπή «να συνεχίσουν τις εργασίες τους για στρατηγικές εξόδου και να υποβάλουν τη σχετική έκθεση στη σύνοδο του Δεκεμβρίου του 2009».
Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η εφαρμογή του Συμφώνου αντιμετωπίζεται πολύ πιο χαλαρά στο προχθεσινό ντοκουμέντο, όπου απλώς υπενθυμίζονται τα συμπεράσματα του Ecofin της 20ής Οκτωβρίου του 2009. Αποφεύγεται ρητή δέσμευση των «27» για την εφαρμογή τους. Ούτε καν μνημονεύεται το 2011 ως έτος για τη λήψη μέτρων με σκοπό τη μείωση των ελλειμμάτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο «σκληρό» εκείνο Ecofin του Οκτωβρίου ο επίτροπος Χ. Αλμούνια, ο προεδρεύων στην ευρωζώνη Ζ. Κ. Γιούνκερ και ιδίως ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζ. Κ. Τρισέ είχαν συστήσει στη Γαλλία και τη Γερμανία να δώσουν το καλό παράδειγμα στις μικρές χώρες, μην αφήνοντας τα ελλείμματά τους να διογκωθούν. Τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής, όμως, δείχνουν ότι το «τρίο» δεν εισακούστηκε. Κάτι που οι μικρές χώρες -ανάμεσά τους και η Ελλάδα- αναμένεται να το εκμεταλλευθούν, ανάλογα με τις διαπραγματευτικές τους δυνατότητες.
Ελληνικό αυτογκόλ στο ECOFIN του Οκτωβρίου
Το πρόβλημα για την Αθήνα είναι ότι ο πρώην υπουργός Οικονομίας, Γ. Παπαθανασίου, είχε σπεύσει κατά την πρώτη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες να διαβεβαιώσει τον Χ. Αλμούνια ότι θα μειωθεί το έλλειμμα κάτω από το όριο του 3% μόλις στα τέλη του 2010. Αντίθετα, η Γαλλία και η Ισπανία ζήτησαν και πήραν προθεσμία μέχρι το 2012 και η Ιρλανδία μέχρι το 2013, επικαλούμενες τις επιπτώσεις της ύφεσης. Η μόνη χώρα, λοιπόν, που έβαλε μόνη της το κεφάλι στο «στόμα του λύκου» δεν ήταν άλλη από την Ελλάδα.
Τώρα, η νέα κυβέρνηση προσπαθεί «να τα μαζέψει», ζητώντας 3-4 χρόνια προθεσμία. Τα λάθη, όμως, πληρώνονται. Η Κομισιόν από την πλευρά της συνεχίζει τη διαδικασία που κίνησε από πέρυσι, και έτσι την ερχόμενη Πέμπτη αναμένεται να αποφασίσει σε σχέση με το υπερβολικό έλλειμμα της Ελλάδας τη μετάβαση στο άρθρο 104, παράγραφος 8. Τυπική διαδικασία, η οποία, όμως, ανοίγει την πόρτα στην επικίνδυνη παρ. 9 του άρθρου 104, που σημαίνει στενή επιτήρηση.
Η απόφαση για τη μετάβαση στην παρ. 9 θα ληφθεί είτε στο Ecofin του Δεκεμβρίου είτε του Ιανουαρίου, μετά την υποβολή του αναθεωρημένου προγράμματος σταθερότητας από την κυβέρνηση. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν είναι τόσο δραματικά όσο ακούγονται και με κατάλληλους χειρισμούς ίσως μπορέσουμε να εκμεταλλευθούμε τη συγκυρία.
- Στοπ στα πανωτόκια σε στεγαστικά, καταναλωτικά δάνεια και κάρτες βάζει νομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση για την προστασία του καταναλωτή από καταχρηστικές πρακτικές των τραπεζών.
Το νομοσχέδιο, το οποίο επεξεργάζεται το υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και πρόκειται να κατατεθεί στη Βουλή έως τα Χριστούγεννα, θα απαγορεύει στις τράπεζες να προχωρούν σε ανατοκισμό των χρεών των δανειοληπτών από πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια, όταν καθυστερούν την αποπληρωμή τους. Σήμερα οι τράπεζες από την πρώτη ημέρα καθυστέρησης πληρωμής της δόσης του δανείου προχωρούν στην επιβολή τόκου υπερημερίας (2%) και στη συνέχεια ανά τακτά χρονικά διαστήματα και εφόσον δεν εξυπηρετείται το δάνειο προχωρούν σε ανατοκισμό. Δηλαδή, κεφαλαιοποιούν τους τόκους, επί των οποίων συνεχίζουν να τρέχουν οι συμβατικοί τόκοι και οι τόκοι υπερημερίας.
Πρόκειται για πρακτική που έχει οδηγήσει σε υπερχρέωση χιλιάδες δανειολήπτες που βρέθηκαν ξαφνικά να χρωστούν στις τράπεζες υπέρογκα ποσά, πολύ μεγαλύτερα από την αρχική οφειλή που δεν εξυπηρετούσαν. Ακόμη και οι δύο νόμοι της προηγούμενης κυβέρνησης που αφορούσαν ρυθμίσεις χρεών από πανωτόκια δεν αντιμετώπισαν το πρόβλημα.
Το νομοσχέδιο βρίσκεται στις άμεσες προτεραιότητες της υπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Λούκας Κατσέλη και, όπως λένε κύκλοι του υπουργείου, θα συμπληρώνει το νομοσχέδιο που ήδη έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση για την υπερχρέωση των νοικοκυριών. Οι ίδιοι κύκλοι προσέθεταν ότι «δεν είναι δυνατόν οι απαιτήσεις των δανειστών να οδηγούν σε εξόντωση τους δανειολήπτες».Στοπ στον ανατοκισμό
Ήδη, στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. απαγορεύεται ο ανατοκισμός (δηλαδή οι τόκοι επί των τόκων). Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόθεση είναι στο νομοσχέδιο να συμπεριληφθεί ρύθμιση με την οποία θα απαγορεύεται οι συνολικές όφειλες δανειοληπτών καταναλωτικών δανείων, πιστωτικών καρτών και στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας να υπερβούν το διπλάσιο του ύψους του δανείου. Σκοπός του υπουργείου, όπως διευκρινίζεται, δεν είναι η ρύθμιση παλαιών χρεών από πανωτόκια. Οι οφειλές που έχουν καταβληθεί και μπορεί να υπερβαίνουν το διπλάσιο της ληξιπρόθεσμης οφειλής του δανειολήπτη δεν θα μπορούν να διεκδικηθούν από τον δανειολήπτη.Επιτόκια με διαφάνεια
Το υπουργείο Οικονομίας εξετάζει επίσης ρύθμιση με στόχο τη διαφάνεια στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται το κυμαινόμενο επιτόκιο από τις τράπεζες. Οι τελευταίες θα υποχρεούνται να μειώνουν το κυμαινόμενο επιτόκιο σε δάνεια και κάρτες όταν μειώνεται το επιτόκιο βάσης (παρεμβατικά επιτόκια της ΕΚΤ ή διατραπεζικό επιτόκιο Εuribor), κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα σε καταναλωτικά δάνεια και κάρτες. Σήμερα, οι όροι που περιλαμβάνονται στις δανειακές συμβάσεις των τραπεζών θέτουν στην πλειοψηφία τους αόριστα κριτήρια, με αποτέλεσμα να μη μειώνουν τα επιτόκια σε κατηγορίες δανείων, ακόμα και αν τα επιτόκια βάσης έχουν μειωθεί.
Χαρακτηριστικό είναι ότι τα επιτόκια δανεισμού για κάρτες και καταναλωτικά δάνεια στην Ελλάδα παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών της ευρωζώνης. Για παράδειγμα, τον Αύγουστο το μέσο επιτόκιο καταναλωτικών δανείων στην Ελλάδα ήταν 8,36% ενώ στην Ε.Ε. 7,96% και των πιστωτικών καρτών ήταν, αντίστοιχα, 14,46% και 9,93%. Με τη συγκεκριμένη διάταξη το υπουργείο Οικονομίας θα επιχειρήσει να εξασφαλίσει ότι οι τράπεζες θα μειώνουν τα επιτόκια δανείων όταν το κόστος του χρήματος ακολουθεί πτωτική πορεία λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις συνθήκες της χρηματαγοράς και το κόστος του χρήματος για την ίδια την τράπεζα. Όπως λένε πηγές του υπουργείου Οικονομίας, η ρύθμιση θα έχει ευέλικτο και μη μόνιμο χαρακτήρα, και σε καμία περίπτωση τα χαρακτηριστικά ενός αυστηρού πλαφόν, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο με δεδομένους τους όρους ελεύθερης αγοράς με τους οποίους διαμορφώνονται τα τραπεζικά επιτόκια διεθνώς. Για τον λόγο αυτό, στα σχέδια του υπουργείου είναι να θεσπισθεί ένας ο μηχανισμός καθορισμού των επιτοκίων με συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία είναι υπό εξέταση.
Επίσης, εξετάζεται η δυνατότητα υποχρέωσης των τραπεζών να ενημερώνουν εγγράφως τους οφειλέτες τους για οποιαδήποτε τροποποίηση του κυμαινόμενου επιτοκίου του δανείου τους, ενώ τυχόν παράλειψη της τράπεζας να προχωρήσει σε μείωση επιτοκίου όταν συντρέχουν οι σχετικοί λόγοι θα δίνει στον δανειολήπτη τη δυνατότητα να αξιώνει δικαστικώς τη μείωσή του, καθώς και αποζημίωση.Οι καταγγελίες συμβάσεων
Με το νομοσχέδιο προωθείται επίσης διάταξη που θα θέτει συγκεκριμένες προϋποθέσεις στις τράπεζες όταν προχωρούν σε καταγγελίες συμβάσεων καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων. Στις σκέψεις του υπουργείου Οικονομίας είναι στις περιπτώσεις των καταναλωτικών δανείων η καταγγελία από την τράπεζα, δηλαδή η απαίτηση του ποσού από τον δανειολήπτη, να γίνεται όταν υπάρχει καθυστέρηση καταβολής των δόσεων τουλάχιστον για 4 μήνες, ενώ για τα στεγαστικά τουλάχιστον 8 μήνες. Σήμερα η τράπεζα έχει το δικαίωμα να καταγγέλλει μια σύμβαση από την πρώτη ημέρα καθυστέρησης. Και στις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να έχει προηγηθεί έγγραφη ενημέρωση του δανειολήπτη. Η διάταξη αυτή έχει σκοπό την προστασία των καταναλωτών που αντιμετωπίζουν πρόσκαιρη αδυναμία πληρωμών, ενώ οι προϋποθέσεις αλλά και ο χρόνος θα οριστικοποιηθούν έπειτα από δημόσια διαβούλευση με τις τράπεζες και άλλους φορείς.Δικαίωμα υπαναχώρησης
Ακόμη, οι δανειολήπτες θα έχουν το δικαίωμα της υπαναχώρησης εντός προθεσμίας 14 ημερών από συμβάσεις καταναλωτικής πίστης στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει εμπράγματη εξασφάλιση για την τράπεζα (δηλαδή εγγραφή υποθήκης ή προσημείωση). Έτσι, δίδεται πρόσθετο χρονικό περιθώριο για επαναξιολόγηση της σύμβασης. Κάτι ανάλογο ισχύει σήμερα στις συμβάσεις ασφαλιστικών προϊόντων.Πρόθεση του υπουργείου είναι στο νομοσχέδιο να συμπεριληφθεί ρύθμιση με την οποία θα απαγορεύεται να υπερβούν οι συνολικές οφειλές δανειοληπτών το διπλάσιο του δανείουΦρένο σε πλειστηριασμούς κάτω από την αντικειμενική αξία του ακινήτου
Ρύθμιση- φρένο σε πλειστηριασμούς ακινήτων σε τιμή χαμηλότερη από την αντικειμενική αξία τους, όσες φορές κι αν επαναληφθεί ο πλειστηριασμός, θα περιλαμβάνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας. Μάλιστα, θα προβλέπεται ότι αν αυξηθεί η αντικειμενική άξια του συγκεκριμένου ακινήτου κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ του χρόνου κατά τον οποίο γίνεται η κατάσχεση και του χρόνου που διενεργείται ο πλειστηριασμός, θα αυξάνεται υποχρεωτικά η τιμή της πρώτης προσφοράς, εφόσον αυτή υπολείπεται της νέας αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Με το νομοσχέδιο θα διασφαλίζεται επίσης ότι κατά τον πλειστηριασμό ακινήτων τους οι οφειλέτες θα λαμβάνουν τουλάχιστον τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή πώλησης και της οφειλής τους, όταν αυτή υπάρχει.Στη ΔΟΥ του ακινήτου
Επιπλέον, με σκοπό την καταπολέμηση των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τους πλειστηριασμούς, εξετάζεται να διενεργούνται στη ΔΟΥ της περιοχής στην οποία βρίσκεται το ακίνητο του οφειλέτη με την απαραίτητη παρουσία του προϊσταμένου της ΔΟΥ ή άλλου εξουσιοδοτημένου υπαλλήλου της αρμόδιας υπηρεσίας. Σήμερα πραγματοποιείται σε Ειρηνοδικείο και απαιτείται κατάθεση προσφοράς σε κλειστό φάκελο.
Εξετάζεται ακόμη η αύξηση του ποσού μέχρι του οποίου θα απαγορεύεται στην τράπεζα να προχωρήσει σε κατάσχεση ακινήτου κύριας κατοικίας δανειολήπτη. Σήμερα το όριο είναι τα 20.000 ευρώ. Στις προθέσεις του υπουργείου είναι να υπάρξει και διάταξη η οποία θα προστατεύει την κύρια κατοικία του δανειολήπτη, ακόμα και αν σε αυτήν δεν κατοικεί ο ίδιος αλλά η σύζυγος ή τα παιδιά του.
