Ζητείται νέο μοντέλο ανάπτυξης

• Του Γ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Παρασκευή 25 Δεκεμβρίου 2009

Yστερα από αρκετά χρόνια υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Οι ρυθμοί ανάπτυξης τα δύο τελευταία τρίμηνα του 2009 ήταν αρνητικοί και αναμένεται να παραμείνουν στο «κόκκινο» και το 2010. Η Ελλάδα με καθυστέρηση βιώνει όσα βίωσαν το 2009 οι ευρωπαίοι εταίροι της και κατάφεραν να βγουν από την ύφεση στη διάρκεια του περασμένου έτους. Ετσι τώρα καλείται να πορευθεί κόντρα στο ρεύμα. Διότι τη στιγμή που η ελληνική οικονομία χρειάζεται άφθονο και φθηνό χρήμα για να «πάρει μπροστά», η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στη διάρκεια του 2010 θα αποσύρει σταδιακά τα μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας που έλαβε για να βοηθήσει τις άλλες χώρες της ευρωζώνης να βγουν από την ύφεση και θα εγκαταλείψει την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων ώστε να προλάβει ενδεχόμενη άνοδο του πληθωρισμού τώρα που ανακάμπτουν οι οικονομίες της ευρωζώνης. Εκτός όμως από την αρνητική αυτή συγκυρία, η προσπάθεια εξόδου από την ύφεση γίνεται δυσκολότερη από τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Η διεθνής ύφεση έφερε στο φως την επίπλαστη ανάπτυξη των τελευταίων ετών στην Ελλάδα, μια ανάπτυξη που βασιζόταν στη μεγαλύτερη αύξηση της ζήτησης από την εγχώρια παραγωγή και στην αύξηση του εξωτερικού δανεισμού. Επίσης, ανέδειξε το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων και της ελληνικής οικονομίας εν γένει. Επιπλέον έφερε στην επιφάνεια το έλλειμμα αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι το μεγαλύτερο μέρος της εκτίναξης του ελλείμματος στο 12,7% δεν οφείλεται στην κρίση αλλά στη δική μας αναποτελεσματικότητα και ότι την περίοδο των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης των προηγούμενων ετών αποτύχαμε να μειώσουμε το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ολα αυτά έφεραν την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας στην προ ΟΝΕ εποχή.

Για να ξεφύγει η χώρα από την άσχημη δημοσιονομική θέση στην οποία βρίσκεται, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η έξοδος από την ύφεση. Μόνο με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα αρχίσει και πάλι να γεμίζει το δημόσιο ταμείο, να μειώνονται τα ελλείμματα και να περιορίζεται ο λόγος του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Διότι ύφεση σημαίνει λιγότερα έσοδα από έμμεσους και άμεσους φόρους και κάθε προσπάθεια τόνωσης των φορολογικών εσόδων με αύξηση της φορολογίας έχει αποδειχθεί ότι καθυστερεί την ανάκαμψη. Απαιτείται λοιπόν ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα βγάλει τη χώρα από την ύφεση και θα επαναφέρει την ελληνική οικονομία σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η εποχή που οι τράπεζες δάνειζαν όποιον περνούσε έξω από τα καταστήματά τους και τα δανεικά κατευθύνονταν στην κατανάλωση έχει περάσει. Οι ρυθμοί ανάπτυξης των δανείων το 2009 είναι της τάξεως του 4% ενώ για το 2010 εκτιμάται ότι με δυσκολία θα είναι θετικοί. Οι πρόσφατες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας θα έχουν επιπτώσεις στο κόστος του χρήματος δανεισμού επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Η άνοδος του κόστους δανεισμού σε μια περίοδο κατά την οποία η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση δυσκολεύει την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης που είναι απαραίτητοι για την υποχώρηση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε επίπεδα κάτω από 3% και τη μείωση του δημόσιου χρέους.

Το νέο μοντέλο θα πρέπει να στηρίζεται στην ενίσχυση της παραγωγής, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Για να γίνουν αυτά απαιτούνται επενδύσεις ελληνικές και ξένες. Η πράσινη ανάπτυξη από μόνη της δεν αποτελεί λύση. Χρειάζονται χρόνο για να γίνουν αποδοτικές οι πράσινες επενδύσεις, χρόνο που η ελληνική οικονομία- η οποία βρίσκεται στην Εντατική, όπως εύστοχα περιέγραψε ο Πρωθυπουργός- δεν έχει. Χρέος της πολιτείας, των επιχειρήσεων και των τραπεζών είναι η χάραξη ενός οδικού χάρτη που θα οδηγήσει και πάλι την ελληνική οικονομία σε ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 3%-4%. Διότι χωρίς ανάπτυξη δεν μπορεί να επιλυθεί το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας.