Τι δεν έκαναν και τι θα έκαναν 5 πρώην «τσάροι» της οικονομίας

• «Γιατί η κατάσταση στην Οικονομία έφθασε έως εδώ;».
  
• «Ποια είναι τα κατάλληλα μέτρα για να βγούμε από την κρίση;».

*Αυτά είναι τα ερωτήματα που, ανάμεσα σε δεκάδες άλλα, κυριαρχούν στη δημόσια συζήτηση. Από τους πλέον αρμόδιους να απαντήσουν (κυρίως για το πρώτο σκέλος) είναι όσοι πέρασαν από το οικονομικό τιμόνι της χώρας.

• Των ΤΑΣΟΥ ΠΑΠΠΑ - ΜΠΑΜΠΗ ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΥ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2009

*Απευθυνθήκαμε σε επτά πολιτικούς που θήτευσαν στα υπουργεία Οικονομίας ή Οικονομικών από τις αρχές του 1990 έως σήμερα, ρωτώντας τους τι δεν έγινε επί των ημερών τους και τι θα έκαναν αν ήταν σήμερα «τσάροι». Απ' αυτούς οι δύο (Γ. Αλογοσκούφης, Τ. Χριστοδούλου) αρνήθηκαν να απαντήσουν. Οι υπόλοιποι πέντε (Σ. Μάνος, Αλ. Παπαδόπουλος, Γ. Παπαντωνίου, Ν. Χριστοδουλάκης, Γ. Παπαθανασίου) δίνουν διαφορετικές απαντήσεις για το «τι δεν έγινε».

*Σ' ό,τι αφορά το τι πρέπει να γίνει, ο Στ. Μάνος προτείνει «να αποφασίσουν Παπανδρέου-Σαμαράς ποιες κρατικές δαπάνες ύψους 10-11 δισ. ευρώ πρέπει να περικοπούν το 2010».

*Από την πλευρά του ο Α. Παπαδόπουλος κάνει λόγο για την ανάγκη να ληφθούν «μέτρα έκτακτης ανάγκης για να σταματήσει ο δημοσιονομικός κατήφορος».

*Ο Γ. Παπαντωνίου πιστεύει ότι «η ανάκτηση της διεθνούς αξιοπιστίας πρέπει να αποτελέσει κεντρικό στόχο της οικονομικής πολιτικής» και εισηγείται «μέτρα άμεσης απόδοσης, ικανά να πείσουν τις διεθνείς αγορές».

*Ο Ν. Χριστοδουλάκης θεωρεί ότι είναι απαραίτητο «να υπαχθούν όλες οι δαπάνες σε ενιαία αρχή πληρωμών και να υπάρξει ταύτιση ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας».

*Τέλος, ο Γ. Παπαθανασίου προτείνει στην κυβέρνηση «να προχωρήσει σε περικοπές κρατικών δαπανών, σε γενναία προγράμματα αποκρατικοποιήσεων, και σε συγχώνευση και κατάργηση κρατικών οργανισμών».

Στέφανος Μάνος

Λύση μόνο με μείωση δαπανών

Δεν έχει καμιά σημασία να πω ύστερα από 20 χρόνια τι άλλα θα μπορούσα να κάνω όταν συμμετείχα στην κυβέρνηση.

Η μόνη απάντηση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι μείωση των κρατικών δαπανών, μείωση των δαπανών, μείωση των δαπανών. Πόση μείωση δαπανών το 2010; Περίπου 10-11 δισ. ευρώ.

*Ποιες δαπάνες μπορούν να περικοπούν; Ολες, εκτός από τις δαπάνες για τόκους. Αν δεν πληρωθούν στην ώρα τους οι οφειλόμενοι τόκοι, θα θεωρηθεί ότι χρεοκοπήσαμε. Ποιες συγκεκριμένες δαπάνες θα περικοπούν είναι ζήτημα επιλογών. Μπορούν, για παράδειγμα, να μειωθούν οι αποδοχές στο Δημόσιο κατά 10%, ή να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα με τη μείωση του προσωπικού κατά 10%. Είναι ζήτημα επιλογής.

*Προτείνω στον Γ. Παπανδρέου να καλέσει τον αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας (όχι τους άλλους αρχηγούς) να συμμετάσχει μαζί με δύο έμπειρα στελέχη της Ν.Δ. σε 7μελή επιτροπή στην οποία θα μετέχει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο κ. Παπακωνσταντίνου και δύο άλλα στελέχη που σκοπό θα έχει -μέχρι τις 31.12.2009- να αποφασίσει ποιες κρατικές δαπάνες ύψους 10-11 δισ. ευρώ θα περικοπούν το 2010.

*Δύο παραδείγματα για την κατάσταση που επικρατεί στο Δημόσιο: (α) Η Τράπεζα της Ελλάδος απασχολεί 5-6 φορές περισσότερο προσωπικό από τις αντίστοιχες κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης. (β) Το υπουργείο Παιδείας μισθοδοτεί 4 φορές περισσότερους δασκάλους και εκπαιδευτικούς απ' ό,τι η Φιλανδία με το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο. Και ως να μην έφθανε αυτό, επειδή οι εκπαιδευτικοί δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους, απασχολούμε και άλλους τόσους στα φροντιστήρια.

*Η πραγματικότητα αυτή δεν εμπόδισε τον κ. Παπανδρέου να εξαγγείλει ότι δεν θα παγώσει τις προσλήψεις στην Παιδεία! 7.000 θα προσληφθούν μέσω ΑΣΕΠ. Ο κ. Παπακωνσταντίνου περιφέρεται στις ξένες πρωτεύουσες διερωτώμενος γιατί δεν μας εμπιστεύονται όταν ισχυριζόμαστε -γενικώς και αορίστως- ότι θα περιορίσουμε τις δαπάνες. Εχουν 100% δίκιο!

*Η κρίση είναι μια μοναδική ευκαιρία για τους δύο αρχηγούς να ξεπεράσουν δεκαετίες προκαταλήψεων και συναλλαγής και να προφέρουν μια τεράστια υπηρεσία στον τόπο.

Αλέκος Παπαδόπουλος

Με μέτρα έκτακτης ανάγκης

Μου ζητούν, ως υπουργού Οικονομικών τότε, να συγκρίνω την κρίση του 1993 με τη σημερινή. Θα μείνω μόνο στις διαφορές: Νόμισμα τότε είχαμε την αδύναμη και ευάλωτη δραχμή, ενώ τώρα το ισχυρό ευρώ. Είχαμε υψηλό πληθωρισμό, δανειζόμασταν με υψηλά επιτόκια και είχαμε αρνητική ανάπτυξη.

*Ο κρατισμός ήταν κυρίαρχος και φαλκίδευε την οικονομία. Τότε δεν είχαμε υψηλό ιδιωτικό χρέος, όπως σήμερα, ούτε ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών.

*Η ελληνική κοινωνία δεν είχε ακόμη υποκύψει στις σειρήνες του αχαλίνωτου καταναλωτισμού. Η χώρα δεν ζούσε σε καθεστώς εκτεταμένης αποθεσμοποίησης, ούτε βεβαίως υπήρχε διεθνής οικονομική κρίση. Η σημερινή οικονομική κρίση έχει άλλης τάξεως ποιοτικά χαρακτηριστικά.

*Η τότε κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου αντιμετώπισε την κατάσταση με ρεαλισμό, χωρίς ιδεοληψίες και λαϊκισμούς. Δεν παρασύρθηκε σε συνταγές ευκολίας. Πήρε αμέσως δυσάρεστες αποφάσεις και έβγαλε τη χώρα από την κρίση. Λάθη επιλογής σε μέτρα και οικονομικούς στόχους δεν έγιναν την περίοδο εκείνη. Αυτό εξάλλου φάνηκε και από το αποτέλεσμα. Ισως να έγιναν σε πρόσωπα και διαχειριστικές προτεραιότητες.

*Για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης, έχω καταλήξει σε τρία βασικά συμπεράσματα:

- Πρώτον, ότι η αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας και του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εξυγίανση της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Η χώρα δεν μπορεί ν' αναπτυχθεί οικονομικά και κοινωνικά χωρίς να χτυπηθούν καίρια οι δύο αυτές ανισορροπίες.

- Δεύτερον, με τη σημερινή διοικητική μηχανή είναι αδύνατη η εκτέλεση ενός μακροχρόνιου προγράμματος οικονομικής ανάπτυξης. Θεωρώ απαραίτητη προϋπόθεση τη ριζική αναδιοργάνωση των δημόσιων υπηρεσιών για την οικονομική εξυγίανση της χώρας.

- Τρίτον, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και «κόκκινες γραμμές», να ληφθούν μέτρα έκτακτης ανάγκης. Πρέπει πάση θυσία να σταματήσει ο δημοσιονομικός κατήφορος της χώρας.

Γιάννος Παπαντωνίου

Στόχος μας να πειστούν οι αγορές

Η περίοδος 1994-2001 ταυτίζεται με την προσπάθεια ένταξης στην ευρωζώνη. Ελάχιστοι, εντός ή εκτός της χώρας, πίστευαν ότι η Ελλάδα θα κατορθώσει να ανταποκριθεί στα κριτήρια ένταξης.

*Η ενταξιακή προσπάθεια διαμόρφωσε νέες συνθήκες που οδήγησαν στη σταθεροποίηση της οικονομίας και σε επιτάχυνση της ανάπτυξης. Το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε από 12,2% του ΑΕΠ το 1993 σε 3% το 1999 (ακόμα και με τα στοιχεία της δήθεν απογραφής της Ν.Δ.). Ο πληθωρισμός μειώθηκε από 14,4% το 1993 σε 2,6% το 1999. Από το 1997 ο ρυθμός ανάπτυξης έφτασε το 4% και διατηρήθηκε για 11 χρόνια, προωθώντας την πραγματική σύγκλιση. Ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης τις δύο προηγούμενες δεκαετίες ήταν μόλις 1,5%.

*Κριτική στην περίοδο αυτή μπορεί να ασκηθεί όχι στο πεδίο των αποτελεσμάτων, που είναι ιδιαίτερα θετικά, αλλά στο πεδίο της πολιτικής διαχείρισης. Δεν καταβλήθηκε η αναγκαία προσπάθεια για να ενσωματωθεί η ένταξη στην ευρωζώνη σε ένα συνολικό σχέδιο εκσυγχρονισμού. Το πολιτικό αυτό έλλειμμα δημιούργησε κλίμα εφησυχασμού και μεταρρυθμιστικής απραξίας, που συνέβαλε στην επικράτηση των συντηρητικών δυνάμεων και την αναστροφή της προοδευτικής πορείας της χώρας.

*Η σημερινή δημοσιονομική κρίση κινδυνεύει να εξελιχθεί σε πιστωτική κρίση και να οδηγήσει στην υπαγωγή της χώρας σε καθεστώς διεθνούς επιτροπείας. Η εκτίναξη του κόστους δανεισμού και οι συνεχείς υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας εκθέτουν τη χώρα σε πολύ σοβαρούς κινδύνους.

*Πληρώνουμε «πανωτόκια» στους ξένους δανειστές ύψους 2 δισ. ευρώ ετησίως, δηλαδή δύο φορές περισσότερο από το επίδομα αλληλεγγύης. Επιπλέον, αν εκδηλωθεί πιστωτική κρίση, η προσφυγή στους διεθνείς οργανισμούς θα οδηγήσει στην εφαρμογή πολύ οδυνηρών μέτρων, καθώς και σε υποβάθμιση του κύρους και της διεθνούς θέσης της χώρας.

*Η ανάκτηση της διεθνούς αξιοπιστίας πρέπει να αποτελέσει κεντρικό στόχο της οικονομικής πολιτικής. Πέρα από τα διαρθρωτικά μέτρα, χρειάζονται μέτρα άμεσης απόδοσης, ικανά να πείσουν τις διεθνείς αγορές και να αποτρέψουν την πιστωτική κρίση. Οσο η Ελλάδα παραμένει στιγματισμένη ως ο αδύναμος κρίκος της ευρωζώνης, κινδυνεύει να μπει σε περιπέτειες, που πρώτοι θα πληρώσουν οι ασθενέστεροι.

Νίκος Χριστοδουλάκης

Ενα ενιαίο κέντρο για τα έσοδα

Τι δεν έκανα που έπρεπε να γίνει: Οταν ήμουν υφυπουργός και αργότερα υπουργός Οικονομικών είχα πειστεί ότι χρειάζεται η θέσπιση συνταγματικών δημοσιονομικών κανόνων, οι οποίοι θα απαγόρευαν να προκαλούνται δαπάνες χωρίς να προβλέπονται ρητά στον προϋπολογισμό.

*Οι εγγυήσεις του Δημοσίου για τα δάνεια των ΔΕΚΟ θα έπρεπε να νομοθετούνται για κάθε περίπτωση χωριστά, το κόστος των δημοσίων έργων δεν θα μπορούσε να αυξάνει χωρίς νέα κοινοβουλευτική έγκριση και τα δικαστήρια δεν θα είχαν το δικαίωμα να αυξάνουν τα μισθολόγια διαφόρων κατηγοριών και εν συνεχεία τα δικά τους αδιαφορώντας για το πού θα βρεθούν τα χρήματα.

*Δυστυχώς η πρότασή μου δεν συνάντησε θερμούς υποστηρικτές και εγκαταλείφθηκε, με αποτέλεσμα να δούμε τα τελευταία χρόνια μια χωρίς προηγούμενο εκτροπή των δημοσίων δαπανών για να ικανοποιηθούν αδιαφανείς σκοπιμότητες, πελατειακού κυρίως χαρακτήρα.

*Τι πρέπει να γίνει τώρα: Να υπαχθούν όλες οι δαπάνες σε Ενιαία Αρχή Πληρωμών και καμία νέα υποχρέωση να μην δημιουργείται για μισθούς, συντάξεις, επιχορηγήσεις και έργα χωρίς τη ρητή έγκριση και διαχρονική πρόβλεψη του υπουργείου Οικονομικών. Με την ίδια λογική, να γίνει ένα Ενιαίο Κέντρο Εσόδων όπου θα συγχωνευθούν οι εφορίες, τα ασφαλιστικά ταμεία και κάθε λογής κρατικές εισπράξεις.

*Η ταύτιση ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας θα αναγκάσει πολλές επιχειρήσεις να καταβάλουν τις εισφορές που τώρα υπεξαιρούν και θα ενισχύσει τα ασφαλιστικά ταμεία με περίπου δύο δισ. ευρώ κάθε χρόνο. *Ετσι, θα δημιουργηθεί ένα ισχυρό αποθεματικό κοινωνικής ασφάλισης στον προϋπολογισμό που εποπτεύεται και αξιοποιείται πολύ καλύτερα από τους πειραματισμούς των πελατειακών διοικήσεων, ενισχύει τα φτωχότερα ταμεία σε μια βάση κοινωνικής δικαιοσύνης και τελικά διευκολύνει την ενοποίηση και ενιαία διαχείριση όλων των ασφαλιστικών φορέων.

Γιάννης Παπαθανασίου

Βάρος στην περικοπή εξόδων

Η κυβέρνηση, αντί να αξιοποιήσει τους τελευταίους τρεις μήνες για να περιορίσει το έλλειμμα, πρόσθεσε πολιτικές που το αύξησαν και αντίστοιχα, ματαίωσε ή και μετέφερε για το επόμενο έτος πολιτικές που το μείωναν.

Επέλεξε συνειδητά να φουσκώσει το έλλειμμα στο 12,7%, προκειμένου, αφ' ενός να συκοφαντήσει την προηγούμενη κυβέρνηση για αναξιόπιστα στοιχεία και αφ' ετέρου να εμφανίσει, τεχνητά, καλύτερα αποτελέσματα το 2010. Το λάθος της ήταν ότι υποτίμησε την αντίδραση των αγορών.

*Στη συνέχεια, απέτυχε να πείσει ότι διαθέτει αξιόπιστο σχέδιο για την έξοδο της χώρας από τη δημοσιονομική κρίση. Παγιδευμένη ανάμεσα στις ανεδαφικές προεκλογικές της δεσμεύσεις και στην ανάγκη για τη λήψη μέτρων, στέλνει διαρκώς λάθος μηνύματα στις αγορές.

*Για να βγει από το αδιέξοδο, η κυβέρνηση πρέπει να βρει το θάρρος να εγκαταλείψει τις υποσχέσεις που μοίραζε αφειδώς προεκλογικά. Πρέπει να ρίξει το βάρος της δημοσιονομικής προσαρμογής στις περικοπές των κρατικών δαπανών και όχι στην αύξηση των εσόδων, μέσα από την επιβολή περισσότερων φόρων στους ειλικρινείς και παραγωγικούς πολίτες.

*Πρέπει να προχωρήσει σε γενναία προγράμματα αποκρατικοποιήσεων, εξυγίανσης των ζημιογόνων ΔΕΚΟ, συγχωνεύσεων και κατάργησης κρατικών οργανισμών. Ταυτόχρονα, πρέπει να εφαρμόσει πολιτικές που δημιουργούν πρόσθετους ρυθμούς ανάπτυξης. Οπως η αξιοποίηση των ΣΔΙΤ, η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, το άνοιγμα της αγοράς στις μεταφορές και στην ενέργεια και η προώθηση των μεγάλων δημοσίων έργων, αντί της αναβολής τους επ' αόριστον όπως ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα.

*Η Ν.Δ. είχε παρουσιάσει προεκλογικά συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος, δυσάρεστα μεν, αλλά αναγκαία. Ο Κ. Καραμανλής μίλησε μεταξύ άλλων στη ΔΕΘ για πάγωμα αμοιβών και προσλήψεων στο Δημόσιο με εξαίρεση την Υγεία και την Παιδεία, μειώσεις μισθών για υπουργούς, βουλευτές, νομάρχες και δημάρχους, κανένα νέο επίδομα και καμία αναπροσαρμογή υπάρχοντος επιδόματος για δύο χρόνια, περικοπή των υπερωριών κατά 30% και κατάργηση των πλασματικών υπερωριών, περικοπή κατά 30% των δαπανών για μετακινήσεις, μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής κ.ά. Το ΠΑΣΟΚ προτίμησε τον εύκολο δρόμο των υποσχέσεων, τις οποίες βρίσκει σήμερα μπροστά του.