Το μεγάλο ριφιφί με τα ελληνικά ομόλογα

• Μια ολιγάριθμη ομάδα ξένων διαχειριστών έφερε στα πρόθυρα της καταστροφής την ελληνική οικονομία έχοντας στα χέρια της ένα και μοναδικό εργαλείο, τα ομόλογα που δίνονται ως εγγύηση στους ξένους δανειστές ότι η χώρα που τα εκδίδει, δηλαδή η Ελλάδα, θα πληρώσει τις υποχρεώσεις της στον χρόνο που έχουν συμφωνήσει.

Η προσφορά και η ζήτηση για ελληνικά χρεόγραφα είναι καθημερινή και πραγματοποιείται μέσω της Ηλεκτρονικής Δευτερογενούς Αγοράς Τίτλων (ΗΔΑΤ) της Τράπεζας της Ελλάδος. Επίσης, μεγάλος και άγνωστος αριθμός συναλλαγών γίνεται Cover the Counter, δηλαδή έξω από το επίσημο δίκτυο, με αποτέλεσμα η συναλλαγή, που περιλαμβάνει την προσφερόμενη ποσότητα αλλά και τις τιμές, να είναι γνωστή μόνο μεταξύ των δύο πλευρών και η τελική αγοραπωλησία καταγράφεται συνήθως στο αμερικανικό δίκτυο Bloomberg.

H βασική διαπίστωση όλων που συμμετέχουν στην αγορά των ομολόγων είναι ότι πρόκειται για αδιαφανή διαδικασία σε σχέση με τα χρηματιστήρια που προσφέρουν περισσότερες πληροφορίες στους επενδυτές, όπως είναι το βάθος των εντολών, δηλαδή ο αριθμός των τεμαχίων που βγαίνουν σε πώληση ή σε αγορά και σε ποια τιμή.

Τα μειονεκτήματα της αγοράς ομολόγων έγιναν «όπλα» στη συγκεκριμένη στιγμή για τους ξένους διαχειριστές, οι οποίοι άρπαξαν και τη μεγάλη ευκαιρία που καλλιέργησε ο διεθνής Τύπος σε βάρος της Ελλάδας βάζοντας διαρκώς το δίλημμα της χρεοκοπίας.

Οι ξένοι τρέιντερ με έδρα το Σίτι του Λονδίνου δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να καταλάβουν ότι τα ελληνικά ομόλογα τούς τα είχαν προσφέρει σαν «μεζέ» στο πιάτο τους.

Οι «μηχανές» πήραν φωτιά. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές φορτώθηκαν με στοιχεία της Ελλάδας και με τις σειρές ομολόγων που έχει εκδώσει η χώρα. Ο πρώτος στόχος έπεσε πάνω στα δεκαετή ομόλογα.

Μεταξύ αυτών που τα έβαλαν στο «σημάδι» ήταν η Brevan Howard. Πρόκειται για αμοιβαίο κεφάλαιο Funds of Funds (επενδύει σε άλλα αμοιβαία κεφάλαια) και έχει έδρα το Λονδίνο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, προχώρησε σε πώληση ομολόγων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ για να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές στο χαρτοφυλάκιό του στο τέλος του χρόνου. Αρκετοί ξένοι όμως προτίμησαν τον πιο εύκολο δρόμο, να πουλήσουν ελληνικά ομόλογα χωρίς να τα έχουν ανοίγοντας short θέσεις με την προσδοκία να τα επαναγοράσουν σε καλύτερες τιμές. Η κατηγορία αυτή των επενδυτών ήθελε κέρδη τόσο στην άνοδο όσο και στην πτώση των ομολόγων.

Η τιμή ενός ομολόγου ανεβαίνει όταν πέφτει η απόδοσή του, ενώ πέφτει όταν ανεβαίνει το επιτόκιο. Δηλαδή ο διαχειριστής ενός χαρτοφυλακίου ομολόγου επιθυμεί να αγοράσει όταν η τιμή υποχωρεί κάτω από τις 100 μονάδες και να ρευστοποιήσει όταν τις ξεπεράσει.

Τον Οκτώβριο του 1998 στην εποχή της δραχμής η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου ήταν στο 8,44% και παραμένει η υψηλότερη στα τελευταία ένδεκα χρόνια. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια το επιτόκιο έπεφτε, με αποτέλεσμα να μειώνεται το κόστος δανεισμού της χώρας χάρη στην προετοιμασία της να αντικαταστήσει τη δραχμή με το ευρώ.

Τα επιτόκια

Το Ιούνιο του 2008 το επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου βρέθηκε στο 5% για να υποχωρήσει όμως στη συνέχεια. Στο τέλος του 2008 ήταν στο 5,21% και στις αρχές του 2009 εμφανίσθηκαν οι πρώτοι επιθετικοί «παίχτες» ενώ στις 23/1/2009 το επιτόκιο έφθασε στο 6,2%.

Η «αγέλη» των κερδοσκόπων ξαναχτύπησε στις 13/3/2009 διαμορφώνοντας το επιτόκιο στο 6,02%. Η ολοκλήρωση του σχεδίου της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας για αναχρηματοδότηση του χρέους κόπασε εν μέρει τις πιέσεις, ενώ όταν η αγορά κατάλαβε ότι η ελληνική κυβέρνηση πήρε τα χρήματα που επιθυμούσε επανήλθε το κλίμα ηρεμίας στην αγορά ομολόγων. Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν πρόλαβε να αναλάβει την εξουσία και βρέθηκε στη δίνη ενός νέου «πολέμου». Ο οίκος Fitch ήταν ο πρώτος που αναθεώρησε προς το χειρότερο την ικανότητα της χώρας να δανείζεται με χαμηλά επιτόκια και την κατέταξε κατηγορία BBB+ από Α- ενώ η καλύτερη διαβάθμιση που είχε λάβει η Ελλάδα ήταν το Α.

Ξένα θεσμικά χαρτοφυλάκια, που έχουν περιορισμούς με βάση τον κανονισμό λειτουργίας τους, προχώρησαν σε πώληση ομολόγων αφού έχασαν την ένδειξη Α. Η εβδομάδα που πέρασε ήταν μια πραγματική κόλαση τόσο στην αγορά των ομολόγων όσο και των μετοχών.

Οι υπεραξίες είναι τεράστιες αν υπολογισθεί ότι η άνοδος κατά μίας ποσοστιαίας μονάδας του επιτοκίου μπορεί να αποφέρει κέρδη έως 3 δισ. ευρώ πληκτρολογώντας εντολές μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή.

• Ν. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΘΝΟΣ, 13/12/2009