Η νομολογία του ΣτΕ για τους όρους δόμησης

• Του Γιωργου Λιαλιου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 26 Iανoυαρίου 2011

Αντίθετη προς τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι η διατήρηση της δυνατότητας δόμησης στα 4 στρέμματα στις περιοχές Natura. Οπως έχει αποφανθεί με πλήθος γνωμοδοτήσεών του το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο, οι όροι δόμησης μιας προστατευόμενης περιοχής θα πρέπει να είναι αυστηρότεροι από εκείνους που ισχύουν στις υπόλοιπες εκτός σχεδίου περιοχές. Και αυτό, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η προσπάθεια προστασίας... απλά αυτοακυρώνεται.

Η προσπάθεια συμβιβασμού του υπουργείου Περιβάλλοντος, μετά τις ισχυρές αντιδράσεις και από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, είναι εξαιρετικά πιθανό να δημιουργήσει προβλήματα συνταγματικότητας στον νόμο για τη βιοποικιλότητα. Ενδεχόμενη ρύθμιση που θα προβλέπει διατήρηση εσαεί της δυνατότητας δόμησης με ελάχιστη αρτιότητα 4 στρεμμάτων (σε όσα οικόπεδα έχουν σήμερα αυτή την έκταση) έρχεται σε αντίθεση με τα όσα έχει κρίνει το ΣτΕ. Μερικά παραδείγματα:

- Στις αρχές του 2002, το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ εξετάζοντας τις ρυθμίσεις για την τροποποίηση της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) Κοζάνης απορρίπτει ως μη νόμιμη τη θέσπιση ελάχιστου ορίου αρτιότητας τα 4 στρέμματα, καθώς «άγει σε ματαίωση του σκοπού της ΖΟΕ». «Ναι μεν, όπως έχει κριθεί, το εμβαδόν αυτό αποτελεί το ανεκτό κατά παρέκκλιση ελάχιστο όριο αρτιότητος εντός ΖΟΕ, πρέπει όμως να οριστεί ότι η παρέκκλιση αυτή αναφέρεται μόνον σε νομίμως οικοδομηθέντα μέχρι τη δημοσίευση του σχεδίου ακίνητα», αναφέρεται στα πρακτικά της συνεδρίασης.

- Στα τέλη του 2002 το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ εξετάζοντας τη δημιουργία ΖΟΕ στη νότια Ρόδο καταλήγει με το ίδιο σκεπτικό, ότι είναι μη νόμιμη η θέσπιση σε μια από τις ζώνες κατώτατου ορίου 20 στρεμμάτων για τις τουριστικές εγκαταστάσεις και 4 στρεμμάτων για τις υπόλοιπες χρήσεις. Οπως σημειώνει, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η εξομοίωση των ρυθμίσεων για την προστασία μιας περιοχής με τον γενικό κανόνα για τις εκτός σχεδίου περιοχές.

• Πολλές οι πιθανότητες δικαίωσης

Ανάλογες τοποθετήσεις έχει κάνει το ΣτΕ και για άλλες περιπτώσεις περιορισμών στη δόμηση, λ. χ. για την προστασία αρχαιολογικών χώρων. Αυτό σημαίνει ότι αν νομοθετηθεί το εσαεί δικαίωμα, τότε οποιοσδήποτε μπορεί να προσβάλει στο ΣτΕ οικοδομική άδεια που θα εκδοθεί σε περιοχή Natura και μέσω αυτής τον νόμο για τη βιοποικιλότητα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να αποτραπεί ο... κατεπείγων τεμαχισμός οικοπέδων έως την ψήφιση του νόμου. Φέρνουν δε ως παράδειγμα τον ν. 1337 (του 1983), που είχε ορίσει ότι η εισφορά σε γη θα υπολογιζόταν με βάση την έκταση που είχαν τα οικόπεδα ένα έτος νωρίτερα, προκειμένου να προλάβει νέες κατατμήσεις.

Natura φως στα ψιλά γράμματα

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΠΟΥ ΚΑΤΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ. ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ

• Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 24 Ιανουαρίου 2011

«Τρικυμία» στα... 10 στρέμματα προκάλεσε το αυστηρότερο καθεστώς προστασίας των περιοχών NATURA. Το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος δίχασε τη Βουλή και τους πολίτες, με σημείο αναφοράς την αναδρομική εφαρμογή των νέων όρων, που όμως «χάθηκαν» στο δρόμο.

Οι επίμαχες περιοχές καλύπτουν το 27% της χώρας Η κοινοβουλευτική διαδρομή του επίμαχου νομοθετήματος είναι ακόμη σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί αυτή την εβδομάδα, η «Ε» όμως κάνει σήμερα ένα ξεκαθάρισμα σε ζητήματα που έχουν ήδη ανακύψει, αποκαλύπτοντας αθέατες πλευρές και δίδοντας οδηγίες προς... θαλασσοδαρμένους.

* Οι προωθούμενες ρυθμίσεις αφορούν γενικά την εκτός σχεδίου δόμηση;

* «Οχι. Αναφέρονται μόνον στις ζώνες NATURA, αλλά θεωρούνται πρόκριμα και για άλλες περιοχές ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας, όπως η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, που αναμένεται να ακολουθήσουν, σε μια προσπάθεια σταδιακής κατάργησης της εκτός σχεδίου δόμησης, όπως ισχύει από δεκαετίες στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα η εκτός σχεδίου δόμηση έχει απαγορευτεί με νόμο του 1923, αλλά από τότε εφαρμόζεται το "παραθυράκι" της... εξαίρεσης».

* Ποιες είναι οι περιοχές NATURA;

* «Πρόκειται για 239 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) στους οποίους ισχύει καθεστώς προστασίας όλων των ειδών χλωρίδας και πανίδας, καθώς και 163 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), όπου προστεύονται μόνο τα πτηνά. Η συνολική τους επιφάνεια, αν αφαιρεθούν ορισμένες περιπτώσεις που υπάρχει επικάλυψη ζωνών, αφορά 340.700 στρέμματα, περίπου το 27% της χώρας. Το 21,1% αφορά χερσαίες και το 5,5% θαλάσσιες εκτάσεις. Ο κατάλογος, που εμπεριέχεται στο επίμαχο νομοσχέδιο, ολοκληρώθηκε το 2000 και με μικρές αλλαγές επικυρώθηκε το 2006 από την Κομισιόν. Το 2008 η χώρα μας καταδικάστηκε από το ευρωπαϊκό δικαστήριο για καθυστέρηση στη λήψη μέτρων προστασίας στις ΖΕΠ. Το 27% των σημαντικότερων βιοτόπων, με συνολική επιφάνεια 170.000 στρέμματα, διαθέτει ήδη ειδικό καθεστώς προστασίας και δεν επηρεάζεται από το προωθούμενο νομοσχέδιο. Πρόκειται για εθνικούς δρυμούς, αισθητικά δάση, θαλάσσια πάρκα, κ.λπ. Από το υπόλοιπο 70% των οικοτόπων εκτιμάται ότι μόνο το 10% έχει τις προϋποθέσεις για δόμηση».

* Τι ισχύει σήμερα για τη δόμηση στους οικότοπους χωρίς καθεστώς προστασίας;

* «Εφαρμόζεται το διάταγμα 24 του 1985 που διέπει την εκτός σχεδίου δόμηση σε όλη χώρα, εκτός από περιπτώσεις για τις οποίες ισχύουν ειδικά διατάγματα, όπως στο χερσαίο τμήμα της Αττικής και ορισμένα νησιά. Με το συγκεκριμένο διάταγμα, στους οικότοπους σήμερα δικαίωμα δόμησης έχουν όλα τα γήπεδα με εμβαδόν 4 στρέμματα. Ισχύουν και οι λεγόμενες παρεκκλίσεις, που επιτρέπουν έκδοση οικοδομικής άδειας και σε μικρότερους χώρους. Αρκούν τα 2 στρέμματα, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις επιτρέπεται να είναι και μικρότερα, στα 1.200 ή και στα 750 τετραγωνικά. Τις ευνοϊκές αυτές δυνατότητες εξασφαλίζουν η πρόσοψη του ακινήτου που πρέπει να "βλέπει" σε εθνικό, νομαρχιακό ή και δημοτικό δρόμο, καθώς και η "ηλικία" του, δηλαδή ο χρόνος που έγινε η τελευταία κατάτμηση».

* Ποια ήταν η αρχική διάταξη του νομοσχεδίου;

* «Προέβλεπε ότι από την ψήφισή του θα είχαν δικαίωμα δόμησης μόνον ακίνητα με επιφάνεια 10 στρεμμάτων και ότι οι φάκελοι για έκδοση οικοδομικών αδειών που εκκρεμούσαν στις πολεοδομίες θα εκδίδονταν μόνο αν εναρμονίζονταν με το νέο καθεστώς. Οι διατάξεις αυτές, που ισοδυναμούν με αναδρομική ισχύ νόμου, επιλέχθηκαν για λόγους προστασίας των οικοτόπων και αποφυγής νέας καταδίκης της χώρας από το ευρωπαϊκό δικαστήριο, αλλά δύσκολα θα γίνονταν δεκτές από την ελληνική δικαιοσύνη».

* Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση του υπουργείου;

* «Το αρχικά προβλεπόμενο όριο των 10 στρεμμάτων διατηρείται και από την ψήφιση του νόμου ένας ιδιοκτήτης δεν μπορεί να κόψει το ακίνητό του σε τμήματα με επιφάνεια μικρότερη από αυτό το όριο. Αν ένα γήπεδο π.χ. 12 στρεμμάτων κοπεί σε μικρότερα κομμάτια, χάνεται το δικαίωμα δόμησης. Ωστόσο, ένα οικόπεδο 20 στρεμμάτων μπορεί να γίνει δύο των 10 στρεμμάτων».

* Τι γίνεται με τα 4 στρέμματα;

* «Αν κάποιος έχει σήμερα ένα ακίνητο τεσσάρων στρεμμάτων, διατηρεί το δικαίωμα να χτίσει όποτε θέλει, με την προϋπόθεση ότι δεν θα "πειράξει" τα όρια του οικοπέδου. Μπορεί επίσης να το πουλήσει και ο νέος ιδιοκτήτης να έχει το ίδιο δικαίωμα, φυσικά και την ίδια δέσμευση».

* Θα διατηρηθούν και οι παρεκκλίσεις του διατάγματος του 1985;

* «Οχι, αυτές καταργούνται».

* Τι γίνεται με τους φακέλους που έχουν κατατεθεί στις πολεοδομίες;

* «Εκδίδονται με το παλιό καθεστώς, ανεξάρτητα από την ημερομηνία έκδοσής τους. Το ίδιο ισχύει και για όσους θα κατατεθούν ώς την ημερομηνία εφαρμογής του νόμου».*