Ελπίδες διαφάνειας

ΕΙΝΑΙ ΓΕΓΟΝΟΣ, που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, ότι έχει υποβαθμιστεί το Κοινοβούλιο και ο ρόλος του βουλευτή.

Ορίζει το Σύνταγμα (άρθρο 73) ότι «το δικαίωμα πρότασης νόμων ανήκει στη Βουλή και την κυβέρνηση». Ουσιαστικά, όμως, η εκάστοτε κυβέρνηση διαμορφώνει τα νομοσχέδια, τα οποία συζητούνται τυπικά στη Βουλή και στο όνομα της κομματικής πειθαρχίας τα ψηφίζει η κυβερνητική πλειοψηφία. Η κομματική πειθαρχία καταργεί στην πράξη το άρθρο 60 του Συντάγματος, που ορίζει ότι «οι βουλευτές έχουν απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση».

ΑΝΗΓΓΕΙΛΕ χθες ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, ότι η κυβέρνησή του θα προχωρήσει σε αλλαγές με στόχο την αναβάθμιση του Κοινοβουλίου και του ρόλου του βουλευτή. Παράλληλα, ανήγγειλε και αλλαγή του εκλογικού συστήματος, προσδιορίζοντας και την κατεύθυνση, που θα είναι μια προσαρμογή του γερμανικού εκλογικού νόμου στα ελληνικά δεδομένα (ή μήπως και στα ιταλικά, όπως του Μουσολίνι το 1923 και του Μπερλουσκόνι το 2005;).

ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ αλλαγές, που αφορούν τη λειτουργία και την οργάνωση του πολιτικού συστήματος, είναι πάρα πολύ σοβαρές, γι' αυτό και πρέπει να γίνει ανοιχτός και ουσιαστικός πολιτικός διάλογος και μάλιστα εξαντλητικός. Είναι καιρός να μπει τέλος στα διάφορα εκλογικά συστήματα της ενισχυμένης δυσαναλογικής, τα οποία νοθεύουν τη λαϊκή βούληση στο όνομα της εξασφάλισης κυβερνητικής σταθερότητας. Να διαμορφωθεί, λοιπόν, ένας δίκαιος εκλογικός νόμος, ώστε κάθε ψήφος υπέρ μεγάλου ή μικρού κόμματος να έχει ίδιο βάρος. Με τρία συναφή χαρακτηριστικά: απλότητα, σαφήνεια και, προπαντός, τιμιότητα.

ΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑ για το εκλογικό σύστημα που σχεδιάζει η κυβέρνηση παραμένει, πάντως, μετέωρο: Θα προστίθενται 40 έδρες, κατά τον νόμο Σκανδαλίδη ή 50 κατά τον νόμο Παυλόπουλου στο πρώτο κόμμα, ανεξαρτήτως ποσοστού; Αν ναι, όπως λένε οι πληροφορίες μας για τα σχεδιαζόμενα (Κ.Ε. 11/10/09, σελ. 10), ακολουθείται ιταλικό μοντέλο. Σε μια ψήφο (θεωρητικά) θα αντιστοιχεί το 12,5% ή το 16% των εδρών. Η κυβέρνηση πρέπει να το ξανασκεφτεί. Σοβαρά, πολύ σοβαρά. Αν όχι, μπορούμε να συζητήσουμε για γερμανικό μοντέλο.

Η ΑΛΛΑΓΗ του εκλογικού συστήματος είναι αναγκαία για την εμπιστοσύνη των πολιτών στην πολιτική και στους πολιτικούς και κυρίως στον νόμο. Θα χρειαστούν, όμως, και πολλά άλλα μέτρα. Πολλά προβλέπει το Σύνταγμα για τη λειτουργία της Βουλής. Ομως, το σύστημα όπως εφαρμόζεται στην πράξη και η νοοτροπία των κυβερνήσεων, καθώς και ο αυταρχισμός της εξουσίας, το αγνοούν.

ΤΩΡΑ με τους «αντεξουσιαστές στην εξουσία» υπάρχει, ίσως, ελπίδα διαφάνειας, όπως ενδεικτικά:

* Με την τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής, ώστε να γίνουν οι εξεταστικές επιτροπές όπλο της μειοψηφίας (όπως είχε υποσχεθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης).

* Με τον έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων από τη Βουλή πριν υπογραφούν (που υπόσχεται ως πρωθυπουργός).

* Με την ακρόαση των υποψηφίων προέδρων και αντιπροέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων και του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής πριν από τον κατά το Σύνταγμα διορισμό τους από το υπουργικό συμβούλιο.

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ καλό το Διαδίκτυο, καλύτερη η Βουλή.

• Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009