Πόσο απέχει το 2009 από το 1981;

Η μεγάλη νίκη του ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου θύμισε σε πολλούς την ανάλογη νίκη του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981. Ομως, το 2009 απέχει σε πολλά από το 1981.

Αυτονόητο θα πείτε και έχετε δίκιο, όμως ας σταθούμε σε μια παράμετρο: το 1981 οι Ελληνες δεν είχαν ποτέ ξανά την εμπειρία κεντροαριστερής κυβέρνησης. Μπορεί η Ενωση Κέντρου να είχε βρεθεί στην εξουσία, ωστόσο ήταν σε τελείως διαφορετικές εποχές: η Αριστερά υφίστατο διώξεις, το ΚΚΕ ήταν παράνομο, οι στρατιωτικοί και οι παρακρατικοί παραμόνευαν στη γωνία. Το 1981 η Ελλάδα διήνυε τη μεταπολιτευτική ομαλοποίηση, αλλά ακόμα και τότε εθεωρείτο δεδομένη η επικράτηση της Δεξιάς στις εθνικές εκλογές. Θυμάμαι αχνά πόσο σίγουρη θεωρούσαν οι Νεοδημοκράτες τη νίκη του κόμματός τους στις εκλογές του 1977 και θυμάμαι πολύ καθαρά το σοκ του 1981. Η Ελλάδα άλλαξε σελίδα τότε και μια ολόκληρη γενιά νέων ελληνόπουλων πέρασε από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου. Υστερα ήρθε η κυβέρνηση συνασπισμού ανάμεσα σε Ν. Δ. και Αριστεράς (πρωτοφανές, αλλά συνέβη), οι κυβερνήσεις συνεργασίας και η οριακή αυτοδυναμία της Ν. Δ. με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1990.

Η Δεξιά «ανέπνευσε», μετά το φιάσκο των ευρωεκλογών του 1984 και των εθνικών εκλογών του 1985 - και ας επανήλθε στην εξουσία με έναν πολιτικό που δεν προερχόταν από τα σπλάχνα της. Ομως, δεν ήταν παρά μια παρένθεση τριών μόλις χρόνων. Από το 1993 έως το 2004, το ΠΑΣΟΚ κυριάρχησε και πάλι, πιο φιλελεύθερο αυτή τη φορά. Σήμερα, έπειτα από ένα ακόμα διάλειμμα 5,5 χρόνων κυβέρνησης της Ν. Δ., το ΠΑΣΟΚ είναι και πάλι εξουσία - και με ισχυρή αυτοδυναμία. Η δε Ν. Δ. περνάει κρίση, ίσως μεγαλύτερη από εκείνη του 1981. Τότε, απλώς έχασε την εξουσία, τώρα έχει να αντιμετωπίσει και μια σοβαρή κρίση ταυτότητας: μια Δεξιά που φοβάται να πει ότι είναι Δεξιά, τι ακριβώς αντιπροσωπεύει;

Το μόνο βέβαιο είναι ότι όλοι οι Ελληνες πλέον έχουν εμπειρία της Ν. Δ. και του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Ανακουφίστηκαν με την αλλαγή, όμως δεν τρέφουν αυταπάτες. Μπορεί να βολεύονται εύκολα και να είναι πάντα ατομιστές, αλλά έχουν γνώση - και έχουν επίσης αηδιάσει από την έπαρση, από τη διαπλοκή, από τον μπαμπούλα του «πολιτικού κόστους». Ας το έχουν υπόψη τους οι νέοι κυβερνήτες. Οχι μόνον τώρα, που η «εντολή είναι νωπή», αλλά, κυρίως, καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας τους. Αυτό, αν συμβεί, θα είναι από μόνο του ένα μικρό θαύμα.

• Tου Ηλια Μαγκλινη, Η Καθημερινή, 10/10/2009