Χρυσοί και μολυβένιοι

Με τις εκλογές, ο λαός, ως μέγας αλχημιστής, μετατρέπει μια ομάδα ανθρώπων σε κυβέρνηση και μετά εναποθέτει σε αυτήν τις ελπίδες του για λύση των συσσωρευμένων προβλημάτων και για την προκοπή του τόπου. Υστερα, ο λαός παρακολουθεί να δει αν όντως το μολύβι μετατράπηκε σε χρυσό ή αν η λάμψη ήταν απλώς η αντανάκλαση των επιθυμιών των πολιτών. Ετσι, άνθρωποι οι οποίοι συνήθως δεν ξεφεύγουν από το μέτριο, αναλαμβάνουν υποχρεώσεις που θα γονάτιζαν τον Ηρακλή. Και επειδή οι πολίτες έχουν ανάγκη να πιστεύουν ότι αυτή η ομάδα θα τα καταφέρει εκεί που άλλες απέτυχαν, λούζουν τη νέα κυβέρνηση με τις ελπίδες τους, αρχίζουν να πιστεύουν ότι ίσως αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι καλύτερα.

Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε το γεγονός ότι ενώ πριν από μία εβδομάδα το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές με 44%, δημοσκόπηση της Public Issue τις επόμενες μέρες βρήκε ότι το 83% των ερωτηθέντων είναι «μάλλον ικανοποιημένο» με τις πρώτες εντυπώσεις από τη νέα κυβέρνηση; Τι έγινε και διπλασιάστηκε η επιδοκιμασία του ΠΑΣΟΚ; Πολύ απλά, ως νέα κυβέρνηση, το κόμμα εκπροσωπεί πλέον τις ελπίδες ολόκληρου του λαού, όχι μόνον όσων το ψήφισαν. Ενδεικτικό είναι ότι το 70% των ανθρώπων που ψήφισαν Νέα Δημοκρατία την Κυριακή είναι «μάλλον ικανοποιημένοι» από την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου! Αλλά και μετά τις εκλογές του 2004 και του 2007, η επιδοκιμασία της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας ήταν μεγαλύτερη από το ποσοστό ψήφων που κέρδισε (73% και 57%, αντίστοιχα).

Οι δημοσκοπήσεις που έγιναν πριν από τις εκλογές είναι άλλη μία ένδειξη αυτής της τάσης. Από την εκλογή του στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ λίγο πριν από τις εκλογές του 2004, ο Παπανδρέου ήταν συνεχώς πολύ χαμηλότερα από τον Κώστα Καραμανλή στις εκτιμήσεις για το ποιος ήταν «καταλληλότερος για πρωθυπουργός» - ακόμη και όταν το ΠΑΣΟΚ προηγείτο της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά, στις εβδομάδες πριν από τις εκλογές, μόλις φάνηκε ότι ο Παπανδρέου θα γινόταν πρωθυπουργός, ο δείκτης «καταλληλότητάς» του άρχισε να ανεβαίνει, μέχρι που υπερίσχυσε του Καραμανλή.

Αυτός ήταν ο ίδιος Γιώργος Παπανδρέου που μόλις δύο χρόνια πριν είχε χρεωθεί τη χειρότερη ήττα του ΠΑΣΟΚ απ’ όταν το κόμμα έγινε κυβέρνηση το 1981. Τότε, το 2007, ο Παπανδρέου αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την καθολική αμφισβήτηση και την απόπειρα του Ευάγγελου Βενιζέλου να τον εκτοπίσει από την αρχηγία του κόμματος. Η νικηφόρα μάχη ήταν δώρο: έως τότε ο Παπανδρέου αντιμετωπιζόταν με την καχυποψία ότι είχε απλώς κληρονομήσει την αρχηγία του κόμματος το οποίο ο πατέρας του ίδρυσε. Η βαθύτατη αμφισβήτηση, που προέκυψε από την κίνηση του Κώστα Σημίτη να «δώσει το δαχτυλίδι» στον Παπανδρέου, ξεπεράστηκε επιτέλους από τη νομιμοποίηση που απέκτησε ο Παπανδρέου με τη συντριβή του Βενιζέλου στις εσωκομματικές εκλογές του 2007.

Από τότε, ο Παπανδρέου απέδειξε ότι πίσω από το χαμόγελό του έχει ατσάλινα δόντια. Το διαζύγιο με τον Σημίτη και η διαμόρφωση ενός υπουργικού συμβουλίου όπως το ήθελε ο ίδιος αποδεικνύουν ότι δεν χρωστάει τίποτα και δεν αισθάνεται την ανάγκη να τηρεί ισορροπίες. Ο αέρας που του δίνουν οι 10,5 μονάδες διαφοράς στις εκλογές και η αναστάτωση στη Νέα Δημοκρατία είναι «εντολή ανατροπής», όπως είπε στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο.

Ο Παπανδρέου δεν έχει μιλήσει για την οικονομία ακόμη. Πρώτα πρέπει να ενημερωθούν οι υπουργοί του. Εξάλλου, σε εκείνο τον τομέα δεν μπορεί να περιμένει καλά νέα ούτε να υπόσχεται καλύτερες μέρες. Στον τομέα της σχέσης πολιτείας-πολίτη, όμως, μπορεί να κάνει πολλά. Οι πρώτες κινήσεις -η ανοικτή πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβούλιου, οι προκηρύξεις θέσεων γενικών γραμματέων στο Διαδίκτυο, η πρόσκληση στον Συνήγορο του Πολίτη να εκθέσει στους υπουργούς τα προβλήματα και τις προοπτικές της δημόσιας διοίκησης- είναι ενθαρρυντικές.

Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι ένα κράμα πορφυρογέννητου και σοσιαλδημοκράτη που έχει ζήσει σε χώρες όπου ισχύει η αξιοκρατία. Ισως αυτό, μαζί με τα δύσκολα χρόνια της αντιπολίτευσης, θα τον οδηγήσει να αλλάξει την Ελλάδα. Ο λαός, όμως, ανέβασε πολλούς «χρυσούς» και τους κατέβασε «μολυβένιους».

• Tου Νικου Κωνστανταρα, Η Καθημερινή, 11/10/2009