Νομοσχέδιο για την ιθαγένεια: ανάγκη, παγίδες, ιδεολογήματα

Προβληματισμοί σχετικά με την επιχείρηση μαζικών ελληνοποιήσεων

Του Σταυρου Λυγερου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 03/01/2010

Το νομοσχέδιο για παραχώρηση ιθαγένειας σε μετανάστες συνεχίζει την πρακτική του ελληνικού κράτους να νομιμοποιεί μαζικά καταστάσεις, που διαμορφώθηκαν κατά κανόνα με παράνομο τρόπο. Υπενθυμίζουμε τις άδειες παραμονής που δόθηκαν σε παράνομους μετανάστες από τις κυβερνήσεις Σημίτη και Καραμανλή.

Και οι δύο κυβερνήσεις διαβεβαίωναν ότι με τη μαζική νομιμοποίηση θα λυνόταν το πρόβλημα. Τα κύματα των παράνομων μεταναστών, όμως, θυμίζουν τις γενιές αυθαιρέτων. Κάθε νομιμοποίηση τροφοδότησε το επόμενο κύμα, ενισχύοντας την εντύπωση ότι όποιος μπαίνει στην Ελλάδα παρανόμως κατά κανόνα δεν τον διώχνουν και κάποια στιγμή νομιμοποιείται. Η κυβέρνηση Παπανδρέου, όμως, πάει πιο μακριά. Στήνει μια βιομηχανία ελληνοποιήσεων με υπαρκτό επιχείρημα την κάλυψη κοινωνικών-ανθρωπιστικών αναγκών. Πίσω απ’ αυτό, όμως, υπάρχει και το ιδεολόγημα του πολυεθνικού/πολυπολιτισμικού μοντέλου, αλλά και ψηφοθηρική σκοπιμότητα. Οι μαζικές ελληνοποιήσεις και η παραχώρηση στους μετανάστες δικαιώματος ψήφου στις δημοτικές εκλογές θα εξασφαλίσουν στο ΠΑΣΟΚ ένα ισχυρό πριμ, τουλάχιστον στην κρίσιμη αναμέτρηση του 2010.

Παρενέργειες

Οι Ανατολικοευρωπαίοι μετανάστες της δεκαετίας 1990, που κατά κανόνα έχουν πια νομιμοποιηθεί, προκάλεσαν κοινωνικές παρενέργειες, αλλά λόγω πολιτισμικής ταυτότητας και τρόπου ζωής έχουν πια εισέλθει σε τροχιά κοινωνικής ενσωμάτωσης. Δεν αναμένεται να συμβεί το ίδιο με τις διογκούμενες ροές μουσουλμάνων από την Ασία και την Αφρική. Η πείρα έχει αποδείξει ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους έχουν την τάση να αναπαράγουν στο δυτικό περιβάλλον τον τρόπο που ζούσαν στις χώρες προέλευσής τους και ως εκ τούτου να μην ενσωματώνονται. Εξ ου και η τάση δημιουργίας γκέτο.

Οι μετανάστες που εισέρχονται παρανόμως στην Ελλάδα έχουν προορισμό δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Λίγοι, όμως, καταφέρνουν να φύγουν από τη χώρα μας. Εχει αποδειχθεί ότι είναι πιο εύκολη η παράνομη είσοδος από την παράνομη έξοδο. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται σαν χώρα–τράνζιτ, αλλά καταλήγει να γίνεται προορισμός, με αποτέλεσμα να λιμνάζει εδώ ο κύριος όγκος.

Η διαρκής συσσώρευση παράνομων μεταναστών, που εκ των πραγμάτων αδυνατούν να βρουν εργασία και όποτε βρίσκουν είναι «μαύρη» και κακοπληρωμένη, λειτουργεί σαν θερμοκήπιο για την ανομία και την ασυδοσία, υπονομεύει τις κοινωνικές ισορροπίες και αλλοιώνει την εθνική ταυτότητα.

Αυτή είναι η κατάσταση και θα έπρεπε να έχει προκαλέσει ευρεία συζήτηση, όπως σε ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν πολύ μικρότερο πρόβλημα. Στην Ελλάδα, όμως, η παράνομη μετανάστευση θεωρείται πρόβλημα ρουτίνας και προσεγγίζεται με ανέξοδες αντιρατσιστικές ρητορικές, που στην πράξη τροφοδοτούν τον ρατσισμό. Κάθε διαφωνία χαρακτηρίζεται «ακροδεξιά» και «ρατσιστική». Η ιδεολογική τρομοκρατία, όμως, ποτέ δεν έλυσε κανένα πρόβλημα. Απλώς, ακυρώνει τη δημόσια συζήτηση και βεβαίως χαρίζει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και ειδικά λαϊκά στρώματα στο ΛΑΟΣ.

Στην προσπάθειά της να αποτρέψει την ανάπτυξη ξενοφοβίας και ρατσισμού, η ευρύτερη Αριστερά υποβαθμίζει συστηματικά τις αρνητικές επιπτώσεις της παράνομης μετανάστευσης. Ο στρουθοκαμηλισμός της φέρνει το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Αφήνει πολιτικό κενό και διευκολύνει την Ακροδεξιά να διεισδύσει στα λαϊκά στρώματα. Αυτά είναι, άλλωστε, που κυρίως θίγονται από την παράνομη μετανάστευση και στο επίπεδο της απασχόλησης (λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού από τη «μαύρη» εργασία) και σε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής.

Θέμα πολιτικής

Η παραχώρηση ιθαγένειας πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πολιτικής. Τέτοια πολιτική, όμως, δεν υφίσταται. Εξ ου και το πρόβλημα συνεχώς οξύνεται. Αντί να θεσμοθετήσει αντικίνητρα για να συρρικνώσει τις ροές παράνομων μεταναστών, η κυβέρνηση Παπανδρέου μεθοδεύει βιομηχανία πολιτογραφήσεων, που εκ των πραγμάτων λειτουργεί ως κίνητρο.

Είναι προφανώς επιβεβλημένο να πάρουν την ελληνική ιθαγένεια τα παιδιά νόμιμων μεταναστών, που γεννήθηκαν, ζουν και πάνε σχολείο στην Ελλάδα. Δεν πρέπει να ισχύει το ίδιο για παιδιά που εισήλθαν παρανόμως με τους γονείς τους στην Ελλάδα. Δεν αρκεί να έχουν φοιτήσει μερικά χρόνια σε ελληνικά σχολεία, για να τους δίνεται η ιθαγένεια. Οι αιτήσεις πρέπει να εξετάζονται με θετική διάθεση, αλλά κατά περίπτωση.

Η εύκολη παραχώρηση ιθαγένειας στα παιδιά είναι από μόνη της ένα κίνητρο για τους παράνομους μετανάστες να τεκνοποιήσουν. Το κίνητρο αυτό καθίσταται πολύ πιο ισχυρό από τη διάταξη, που προβλέπει ότι όποιο παιδί γεννηθεί στην Ελλάδα και είναι «άγνωστης ιθαγένειας» ή δεν μπορεί να αποκτήσει άλλη ιθαγένεια θα παίρνει αυτομάτως την ελληνική. Η διάταξη αυτή (υπάρχει και στον κώδικα που ψηφίστηκε το 2004) είναι ασαφής και ανοίγει ένα επικίνδυνο παράθυρο.

Υπενθυμίζουμε ότι η μεγάλη πλειονότητα των μεταναστών που εισέρχονται παρανόμως στην Ελλάδα δεν έχουν χαρτιά και δεν αποκαλύπτουν τη χώρα καταγωγής τους για να μην απελαθούν. Ενα τέτοιο ζευγάρι γεννάει στην Ελλάδα παιδί. Το παιδί μπορεί να αποκτήσει την ιθαγένεια των γονιών του, αλλά αυτοί έχουν ισχυρό κίνητρο να το κατατάξουν στην κατηγορία «άγνωστη ιθαγένεια», για να πάρει αμέσως την ελληνική ιθαγένεια.

Στη συνέχεια, ως πρόσωπα που έχουν τη γονική φροντίδα τέκνου ελληνικής ιθαγένειας, μπορούν να πολιτογραφηθούν, κατ’ εξαίρεση της ισχύουσας προϋπόθεσης για νόμιμη συνεχή παραμονή στην Ελλάδα τουλάχιστον πέντε ετών. Αρκεί να βρίσκονται στη χώρα έστω και παρανόμως για τρία χρόνια.

Το μήνυμα πως η Ελλάδα δίνει σχετικά εύκολα ιθαγένειες θα φθάσει στις χώρες προέλευσης των παράνομων μεταναστών και θα τροφοδοτήσει το ρεύμα παράνομης μετανάστευσης. Αυτή τη φορά, μάλιστα, θα έρχονται ζευγάρια και οικογένειες. Οι ταλαίπωροι αυτοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν τις δυνατότητες του νόμου για να τις εκμεταλλευθούν. Τις γνωρίζουν, όμως, τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης και οι δικηγόροι τους.