Η Ελλάδα προεδρεύει στον ΟΑΣΕ

• Η σημασία της «Τελικής Πράξης του Ελσίνκι».

Η αυριανή παρουσίαση, σε Ειδική Συνεδρίαση του Μονίμου Συμβουλίου του στη Βιέννη, από τον Ελληνα αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Δρούτσα, των βασικών θέσεων και προτεραιοτήτων της ελληνικής προεδρίας στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ενόψει της Διάσκεψης των Υπουργών Εξωτερικών των 56 χωρών-μελών του στην Αθήνα (1-2 Δεκεμβρίου 2009), γίνεται 34 χρόνια μετά την υπογραφή την 1η Αυγούστου 1975 στη φινλανδκή πρωτεύουσα, της ιστορικής «Τελικής Πράξης του Ελσίνκι».

Με εκείνη την Τελική Πράξη ολοκληρωνόταν η πρώτη φάση της δρομολογημένης από το 1972 διαδικασίας της Διάσκεψης για Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ), που με τη συνάντηση κορυφής στη Βουδαπέστη το Δεκέμβριο 1994, μετεξελίχθηκε και μετονομάστηκε σε Οργανισμό για Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), με μόνιμη πλέον έδρα του τη Βιέννη.

Στις δεκαετίες του 1970 και 1980 η ανθρωπότητα είχε εναποθέσει στη ΔΑΣΕ τις ελπίδες της για αποτροπή σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης, για αφοπλισμό, για εμπέδωση της διεθνούς ειρήνης. Στις δύο αυτές δεκαετίες η διαδικασία της ΔΑΣΕ συνοδευόταν από την έντονη αντιπαράθεση των δύο κόσμων, αποτελούσε όμως και το μοναδικό «βήμα», τον μοναδικό οργανισμό όπου υπήρχε ένας σημαντικός και σε εξέλιξη, διάλογος μεταξύ τους.

Και αυτό ακριβώς το μοναδικό «βήμα» ήταν εκείνο που επηρέασε τις μετέπειτα εξελίξεις και έφερε τις κοσμογονικές αλλαγές της δεκαετίας του 1980, όπως θα διαπιστώσουν οι ιστορικοί του αύριο.

Η μεγαλύτερη σύγχυση ως προς το ρόλο που έπαιξε η ΔΑΣΕ στις ευρωπαϊκές εξελίξεις και τους σκοπούς που υπηρέτησε και υπηρετεί σήμερα ως ΟΑΣΕ, προέρχεται από την πενιχρή και εσφαλμένη πολλές φορές παρουσίασή της από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών, τουλάχιστον μέχρι πριν λίγα χρόνια.

Η υπογραφή της θεωρούμενης ως μοναδικής στις διεθνείς σχέσεις «Τελικής Πράξης του Ελσίνκι» την 1η Αυγούστου 1975, αντιμετωπίσθηκε τότε από τα δυτικά ΜΜΕ ως μια υποχώρηση της Δύσης απέναντι στις απαιτήσεις της Σοβιετικής Ενωσης για έλεγχο των εξοπλισμών και ως παγίωση του «στάτους κβο» στην Ευρώπη, χωρίς εγγυήσεις βελτίωσης της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στην πραγματικότητα, η Σοβιετική Ένωση πετύχαινε μεν αναγνώριση των μεταπολεμικών συνόρων, όμως η Δύση κατάφερνε από την άλλη πλευρά να δεσμεύσει τις τότε 35 χώρες-μέλη (33 χώρες ολόκληρης της Ευρώπης με εξαίρεση την Αλβανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς) της ΔΑΣΕ στο όραμα μιας Ευρώπης στην οποία θα επικρατούσε ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ελεύθερη οικονομία.

Ακόμη και η υπογραφή το Νοέμβριο 1990 στη γαλλική πρωτεύουσα του αποκαλούμενου «Χάρτη του Παρισιού», που επισημοποίησε το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου», αντιμετωπίστηκε με επιφυλάξεις, για το κατά πόσο η ΔΑΣΕ μπορούσε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που δημιούργησε η κατάρρευση των προηγούμενων πολιτικών συστημάτων στην Ανατολική Ευρώπη.

Στα σχεδόν 35 χρόνια της ζωής της η ΔΑΣΕ - τώρα βέβαια πλέον ως ΟΑΣΕ - χωρίς τους εντυπωσιασμούς και τις τυμπανοκρουσίες της ευρείας δημοσιότητας, μπόρεσε να επεκτείνει τη δικαιοδοσία της και τις επιτυχίες της, συμβάλλοντας καθοριστικά σε μια σειρά εξελίξεων όπως: τέλος του Ψυχρού Πολέμου, κατάρρευση καταπιεστικών καθεστώτων, διάλυση του «Συμφώνου της Βαρσοβίας», ενοποίηση της Γερμανίας, εκδημοκρατισμός σε όλη την επικράτεια της ΔΑΣΕ με αναγνώριση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμφωνίες και συνθήκες ελέγχου των εξοπλισμών - αδιανόητες μέχρι πριν μερικά χρόνια - νέες στρατηγικές αντιλήψεις που αλλάζουν και μεταβάλλουν στρατιωτικά και αμυντικά δόγματα.

Η ΔΑΣΕ ιδρύθηκε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και χρειάσθηκε να προσαρμοστεί για να ανταποκριθεί στις μεταψυχροπολεμικές συνθήκες. Αναμφισβήτητα, η Ευρώπη περνάει μια εποχή ανακατατάξεων και απρόβλεπτης αστάθειας και σίγουρα η ΔΑΣΕ, και τώρα πλέον ο ΟΑΣΕ, δεν μπόρεσε ούτε μπορεί να δώσει απάντηση σε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην επικράτεια του από το Βανκούβερ μέχρι το Βλαδιβοστόκ.

Η ικανότητα του ΟΑΣΕ, όπως και κάθε διεθνούς οργανισμού, πρέπει να εκτιμάται ρεαλιστικά ώστε να γνωρίζει κανείς τις δυνατότητες και τα όριά του. Το να επαναλαμβάνει κανείς πως έγιναν λάθη ή πόσο αδύναμοι είναι οι οργανισμοί αυτοί, ούτε ικανότερους, ούτε ισχυρότερους και ούτε βέβαια αποτελεσματικότερους τους καθιστά.

Όπως και άλλοι οργανισμοί, έτσι και ο ΟΑΣΕ συνιστά ένα πλαίσιο που πρέπει να πληρωθεί με την πολιτική βούληση και τη συγκεκριμένη συνδρομή καθενός από τα μέλη του. Ο ΟΑΣΕ έχει εκείνες μόνον τις δυνατότητες τις οποίες είναι αποφασισμένα τα μέλη του να του δώσουν. Έτσι, από αυτά και μόνον τα μέλη του, εξαρτάται η μετεξέλιξη του ΟΑΣΕ σε ένα είδος πραγματικού Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Με τη Συνάντηση Κορυφής των ηγετών των χωρών-μελών του ΟΑΣΕ, το Νοέμβριο του 1999 σην Κωνσταντινούπολη, τροποποιήθηκαν, συμπληρώθηκαν και ενισχύθηκαν δομές και θεσμοί με νέα όργανα και διαδικασίες, για τον χειρισμό και την επίλυση διαφορών σε όλη την περιοχή διαδικασίας του ΟΑΣΕ, που παραμένει ένα μοναδικού χαρακτήρα πολιτικό πλαίσιο. Ένα πλαίσιο διαλόγου, διαπραγμάτευσης, πολιτικού - και μελλοντικά νομικού - εξαναγκασμού, ειρηνευτικών επιχειρήσεων, επίλυσης διαφορών.

Ως εκ τούτου η «Τελική Πράξη του Ελσίνκι» πολλά προσέφερε, και, ως θεμέλιος λίθος του ΟΑΣΕ, ακόμη περισσότερα μπορεί να προσφέρει στο μέλλον για την Ευρώπη, κάτι στο οποίο συμβάλλει σημαντικά και η ελληνική Προεδρία του για το 2009.

Στη Βιέννη ο Δ. Δρούτσας

Για να συμμετάσχει και να μιλήσει στην αυριανή ειδική εκδήλωση που συνδιοργανώνει η ελληνική Προεδρία στον ΟΑΣΕ (Οργανισμός για Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη), για την 20η επέτειο της Πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, όπως επίσης και για να έχει σειρά σημαντικών συναντήσεων με την αυστριακή πολιτειακή και πολιτική ηγεσία, έφθασε απόψε στη Βιέννη, ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας.

Ήδη απόψε, μετά την άφιξή του, ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε την ιστορική Ιερά Μητρόπολη Αυστρίας στην οποία στεγάζεται και η Ελληνική Εθνική Σχολή Βιέννης, το αρχαιότερο ελληνικό σχολείο στο εξωτερικό, όπου τον υποδέχθηκε ο Μητροπολίτης Αυστρίας-Έξαρχος Ουγγαρίας και Μεσευρώπης Μιχαήλ.

Αύριο το πρωί ο κ. Δρούτσας θα έχει συνάντηση με τον ομοσπονδιακό πρόεδρο της Αυστρίας Χάιντς Φίσερ και στη συνέχεια θα συναντήσει την πρόεδρο της αυστριακής Βουλής Μπάρμπαρα Πράμερ, ενώ θα ακολουθήσουν οι συνομιλίες του με τον Αυστριακό υπουργό Εξωτερικών Μίχαελ Σπίντελεγκερ.

Πριν το μεσημέρι ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών θα προσφωνήσει τη μεγάλη πανηγυρική εκδήλωση στα παλιά ανάκτορα του Χόφμπουργκ, για την 20η επέτειο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, που συνδιοργανώνουν η ελληνική Προεδρία στον ΟΑΣΕ και τα Υπουργεία Εξωτερικών Αυστρίας και Γερμανίας, και στην οποία τιμώμενο πρόσωπο θα είναι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Χανς Ντίτριχ Γκένσερ.

Στην ομιλία του ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να κάνει μία ιστορική αναδρομή και αποτίμηση του ρόλου της αποκαλούμενης «Διαδικασίας του Ελσίνκι» στις κοσμογονικές εξελίξεις στην Ευρώπη πριν 20 χρόνια, και να αναφερθεί στη μελλοντική συμβολή και σημασία της για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής και διεθνούς ασφάλειας.

Ακόμη θα πρέπει να αναμένεται μία ανασκόπηση από τον κ. Δρούτσα, του έργου της ελληνικής Προεδρίας στον ΟΑΣΕ το 2009, η οποία πρόκειται να ολοκληρωθεί με τη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών των 56 χωρών-μελών του Οργανισμού, που διοργανώνει η ίδια στις 1-2 Δεκεμβρίου στην Αθήνα.

Το απόγευμα ο κ. Δρούτσας θα παρουσιάσει τις βασικές θέσεις και προτεραιότητες της Ελληνικής Προεδρίας σε Ειδική Συνεδρίαση του Μονίμου Συμβουλίου του Οργανισμού, ενόψει της Υπουργικής Συνόδου της Αθήνας, ενώ θα έχει και ιδιαίτερη συνάντηση με το γενικό γραμματέα του ΟΑΣΕ, Μαρκ Περέν ντε Μπρισαμπό, και αργότερα θα επισκεφθεί τα γραφεία της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον ΟΑΣΕ.

Η Ελλάδα ανέλαβε την 1 η Ιανουαρίου 2009 την προεδρία του ΟΑΣΕ για ένα χρόνο, καλούμενη να ανταποκριθεί στις πολύμορφες προκλήσεις ενός ιδιαίτερα ρευστού παγκοσμίου περιβάλλοντος, με μια παγκόσμια οικονομική κρίση και με τη συζήτηση για τη διαμόρφωση μιας νέας Αρχιτεκτονικής Ασφάλειας στην Ευρώπη, αλλά και τις επίκαιρες εξελίξεις στον Καύκασο.

Το μέγεθος της ευθύνης και της πρόκλησης για την ελληνική Προεδρία στον ΟΑΣΕ είναι ιδιαίτερα μεγάλο, λόγω και των διαστάσεων της περιοχής στην οποία εκτείνεται η δράση του Οργανισμού, από το Βανκούβερ μέχρι το Βλαδιβοστόκ, όπως και το εύρος των δραστηριοτήτων του, πολιτικο-στρατιωτική, οικονομική-περιβαλλοντική, και η λεγόμενη «ανθρώπινη διάσταση».

• www.kathimerini.gr με πληροφορία από ΑΠΕ-ΜΠΕ